Konferencja inaugurująca projekt pn. „Pilotażowe kompleksy penitencjarne” realizowany w ramach Programu „Sprawiedliwość” finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 połączona z inauguracją „Programu Ambasadorów”
31 maja 2023 r. w Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w Popowie odbyła się międzynarodowa konferencja, w której udział wzięli m.in. przedstawiciele norweskiej Służby Więziennej pod przewodnictwem Kima Ekhaugen, Dyrektora ds. Współpracy Międzynarodowej KDI (Norwegia) oraz Anita Fjeldsaeter z Biura Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Ministerstwo Sprawiedliwości reprezentowali przedstawiciele Departamentu Strategii i Funduszy Europejskich w osobach dyrektor Aleksandry Rusin-Batko oraz zastępców: Moniki Żuberek oraz Tomasz Gajewskiego. Ze strony Służby Więziennej w konferencji udział wzięli: płk Krzysztof Stefanowski – Zastępca Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, ppłk Grzegorz Futyma – Dyrektor Biura Penitencjarnego CZSW, płk Cezary Kosacz – Dyrektor Okręgowy SW w Poznaniu, płk Wojciech Szczudło – Dyrektor Okręgowy SW w Olsztynie, płk Krzysztof Kulczycki – Dyrektor Okręgowy SW w Rzeszowie oraz ppłk Maciej Konior – Dyrektor Okręgowy SW w Katowicach. Szkołę Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości reprezentował dr Jakub Czarkowski - Prorektor ds. dydaktycznych.
Konferencję otworzył płk Krzysztof Stefanowski, przedstawiając główny cel projektu, jakim jest realizacja innowacyjnych działań zmierzających do poprawy funkcjonowania systemu penitencjarnego w Polsce. Wskazał również na znaczenie partnerskiego charakteru projektu, który Centralny Zarząd Służby Więziennej realizuje wspólnie ze Szkołą Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości oraz Dyrektoriatem Norweskiej Służby Więziennej.
Dyrektor podkreślił, że wynikiem owocnej współpracy bilateralnej jest decyzja o realizacji „Programu Ambasadorów”, którego założenia zaprezentował Kim Ekhaugen - Dyrektor ds. Współpracy Międzynarodowej KDI. W swoim wystąpieniu przedstawił on koncepcję dalszej współpracy polsko-norweskiej, stwarzającą szansę na wypracowanie trwałych zmian.
Tematyka związana z założeniami, celami i zasadami realizacji Programu „Sprawiedliwość” była natomiast przedmiotem wystąpienia Tomasza Gajewskiego - Zastępcy Dyrektora Departamentu Strategii i Funduszy Europejskich w MS.
W dalszej kolejności głos zabrali przedstawiciele Centralnego Zarządu Służby Więziennej, Okręgowych inspektoratów SW oraz Akademii Wymiaru Sprawiedliwości zaangażowani w realizację Projektu, którzy zaprezentowali innowacyjne rozwiązania, których realizację przewidziano w ramach trzech uzupełniających się modułów.
Zaprezentowane działania obejmują trzy moduły.
W ramach Modułu nr 1 pn. „Pilotażowe kompleksy penitencjarne” przedstawiono plany dotyczące budowy i uruchomienia 4 nowoczesnych kompleksów penitencjarnych (Jastrzębie Zdrój, Koziegłowy, Chmielów i Kamińsk). Omówiono koncepcję budowy pawilonów mieszkalnych, hali produkcyjnej oraz domu przejściowego. W celu optymalizacji korzyści wynikających z udzielonego wsparcia, kadra angażowana do realizacji zadań w tworzonych kompleksach penitencjarnych zostanie odpowiednio przeszkolona. Poza tym budowa hal produkcyjnych i nawiązanie współpracy z przedsiębiorcami przyczynią się do zwiększenia zatrudnienia osób pozbawionych wolności. Utworzenie kompleksów pozwoli więc na wdrażanie nowych i rozwój dotychczasowych rozwiązań penitencjarnych, takich jak np. „Program praca dla więźniów”.
- Moduł nr 2 pn. „Modernizacja systemu szkolenia kadry Służby Więziennej” zakłada obniżenie wskaźnika powrotu osadzonych do przestępczości rozumianego jako zjawiska recydywy ,,sensu largo” (w wymiarze penitencjarnym powtórnego odbywania kary pozbawienia wolności) poprzez podniesienie kompetencji kadry Służby Więziennej w ramach zmodernizowanego systemu kształcenia i doskonalenia wspierającego proces resocjalizacji i readaptacji osadzonych. Do realizacji tych zadań zaangażowana została Akademia Wymiaru Sprawiedliwości. Rozpoczęty w ramach projektu proces podnoszenia kompetencji kadry więziennictwa pozwoli na szersze spojrzenie na zjawisko towarzyszące patologii przestępczości, w tym skutków odosobnienia i tzw. „prizonizacji” skazanych.
- Moduł nr 3 zatytułowany . „Opracowanie i wdrożenie narzędzia szacowania ryzyka powrotności osób odbywających karę pozbawienia wolności do przestępstwa” ma na celu opracowanie i wdrożenie tego narzędzia polskiego systemu prawnego. Dodatkowo przewiduje się przeszkolenie personelu z korzystania z nowych rozwiązań. Dzięki wsparciu przedstawicieli sądownictwa, służby probacyjnej, służby więziennej i organów ścigania w ocenie ryzyka powrotu do przestępstwa osób odbywających karę pozbawienia wolności po opuszczeniu jednostek penitencjarnych, możliwe będzie sprawne podejmowanie decyzji dotyczących przyjęcia odpowiedniego programu korekcyjnego. Minimalizuje to prawdopodobieństwo Ponownego popełnienia przestępstwa.
Podczas dalszej części spotkania strona norweska przedstawiła główny cel „Programu Ambasadorów”, który polega na przygotowaniu w Polsce 25 odpowiednio przeszkolonych trenerów – przedstawicieli Służby Więziennej oraz Akademii Wymiaru Sprawiedliwości. Będą oni pełnić będą rolę mentorów szkoleniowych oraz „Ambasadorów zmian” wzorowanych na norweskim systemie więziennictwa.
Zdobyta przez nich wiedza przekazywana będzie w sposób kaskadowy w pierwszej kolejności kadrze realizującej zadania w pilotażowych kompleksach penitencjarnych. Ich działania będą skupiały się na wdrożeniu zasad tzw. ochrony dynamicznej, czyli metody pracy, dzięki której personel więzienny zaangażowany jest w tworzenie pozytywnych interakcji z osadzonymi w celu m.in. lepszego rozumienia ich potrzeb. Stronę norweską będzie reprezentowało 10 przedstawicieli, którzy pełnią rolę mentorów dla wybranych polskich Ambasadorów oraz uczestniczą w szkoleniach, w tym w formie tzw. „job shadowing” w Norwegii i w Polsce.
Norwescy Ambasadorzy podzielą się wiedzą na temat głównych zasad norweskiego systemu więziennictwa, a także doświadczeniem z ich codziennej pracy.
Ambasadorzy mają szansę stać się inicjatorami zmian sposobu pracy funkcjonariuszy realizujących zadania służbowe w pilotażowych kompleksach penitencjarnych, a następnie po okresie pilotażu, dla pozostałej kadry Służby Więziennej w Polsce. Celem Programu jest wypracowanie takich rozwiązań, które z czasem staną się stałym elementem oddziaływania wobec osób odbywających karę pozbawienia wolności.
